سنت اضلال (قرآن)از سنت‌های الهی که در آیات قرآن به آن اشاره شده،سنت اضلال است. ۱ - اضلال بیتقوایانسنّت الهی در اضلال بی‌تقوایان: «وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُضِلَّ قَوْماً بَعْدَ إِذْ هَداهُمْ حَتَّى يُبَيِّنَ لَهُمْ ما يَتَّقُونَ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْ‌ءٍ عَلِيمٌ؛ممكن نيست خداوند قومى را، پس از آن‌كه آنها را هدایت كرد و ایمان آوردند گمراه و مجازات كند؛ مگر آن‌كه امورى را كه بايد از آن بپرهيزند، براى آنان بيان نمايد و آنها مخالفت كنند)؛ زيرا خداوند به هر چيزى داناست.» گاهى گمراهگرى را به خداوند نسبت مى‌دهند كه معنايش به تحیّر و شك انداختن است و يا مجازات و خذلان است، به سبب سوء اختيارى كه بنده دارد و يا از اين جهت است كه خداوند، فطرت انسان را به‌گونه‌اى آفريده كه اگر راهى را برود، چه نيكو باشد، چه مذموم به آن انس مى‌گيرد و آن را صواب مى‌پندارد و منصرف شدن از آن راه بر او سخت مى‌گردد و گويا مانند طبعش مى‌شود؛ از طرفى چون هر چيزى كه سبب وقوع فعلى باشد مى‌توان فعل را به آن نسبت داد، ضلالت بنده را نيز به خداوند نسبت مى‌دهند. ۲ - اضلال پیروان شیطانگمراه شدن انسانها به سبب پيروى از شیطان، سنّتى الهى: «كُتِبَ عَلَيْهِ أَنَّهُ مَنْ تَوَلَّاهُ فَأَنَّهُ يُضِلُّهُ وَ يَهْدِيهِ إِلى عَذابِ السَّعِيرِ؛بر او مقرر شده كه هركس ولايتش را بر گردن نهد، بطور مسلّم گمراهش مى‌سازد، و به آتش سوزان راهنماييش مى‌كند.» ۳ - اضلال متجاوزان و تردیدکنندگانسنّت الهى در گمراه نمودن متجاوزان از حدّ و ترديدكنندگان در حقّانيّت دين: «... كَذلِكَ يُضِلُّ اللَّهُ مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ مُرْتابٌ؛... اين گونه خداوند هر اسرافکار ترديد كننده‌اى را گمراه مى‌سازد.» با استفاده از كلمه «كذلك» كه مفيد سنّت الهى است. ۴ - اضلال منافقان و بیماردلانسنّت الهى، در گمراه نمودن بیماردلان و منافقان: «... وَ لِيَقُولَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْكافِرُونَ ما ذا أَرادَ اللَّهُ بِهذا مَثَلًا كَذلِكَ يُضِلُّ اللَّهُ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ ...؛... و بيماردلان و كافران بگويند: خدا از اين سخن چه منظورى دارد؟! آرى اين گونه خداوند هركس را بخواهد گمراه مى‌سازد و هركس را بخواهد هدايت مى‌كند....» ۵ - اضلال کافرانسنّت الهى، در گمراه نمودن کافران: ۱. «وَ إِذا تُتْلى عَلَيْهِمْ آياتُنا بَيِّناتٍ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا أَيُّ الْفَرِيقَيْنِ خَيْرٌ مَقاماً ...• قُلْ مَنْ كانَ فِي الضَّلالَةِ فَلْيَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمنُ مَدًّا ...؛و هنگامى كه آيات روشنگر ما بر آنان خوانده مى‌شود، كافران به مؤمنان مى‌گويند: كدام يك از ما دو گروه جايگاهش بهتر است؟! ... بگو: آنها كه در گمراهى بوده‌اند، بايد خداوند به آنها مهلت دهد....» «من كان فى الضّلالة فليمدد له الرّحمن مدًّا» به اين معنا است كه هر كس در ضلالت غرق شده، گمراهى‌اش مستمرّ مى‌گردد- و به عبارتى- خداوند بر خود واجب كرده است كه با فراهم نمودن زمينه‌ها مثل زخارف دنيايى كافران را به اضلال بكشاند. ۲. «مِنْ دُونِ اللَّهِ قالُوا ضَلُّوا عَنَّا بَلْ لَمْ نَكُنْ نَدْعُوا مِنْ قَبْلُ شَيْئاً كَذلِكَ يُضِلُّ اللَّهُ الْكافِرِينَ؛همان معبودهايى را كه جز خدا پرستش مى‌كرديد؟! آنها مى‌گويند: همه از نظر ما پنهان و گم شدند؛ بلكه ما اصلًا پيش از اين چيزى را پرستش نمى‌كرديم! اين‌گونه خداوند كافران را گمراه مى‌سازد.» ۶ - پانویس۷ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۹، ص۵۳، برگرفته از مقاله «سنت اضلال». |